• kapitalistlerin ve bir de 1989'daki sosyalizmin dağılması sürecine "halk devrimleri" diyebilecek andavallar sürüsünün yoksaydığı, pek hatırlamadan yana olmadığı referandum. gorbaçov ve şürekası, onların azıttığı milliyetçi figürlerin sscb'ye hayır kampanyası yaptıkları bir dönemde yapılan, gerek katılım yönüyle gerekse çok yüksek oranda çıkan evet oyu ile, "sosyalizmle devam" denilen referandumdur. üstelik referendum, "türkler zulm görüyordu" diye sallayagelenlere de şerbet niyetine sonuçlar ortaya çıkarmıştır: türki cumhuriyetlerde hem katılım, hem de evet oyu, sscb'nin kalanından daha yüksektir. nitekim bu referandum ihmal edildiği gibi yeltsin 1993'de parlamentoyu tanklarla basarak, vekilleri katlederek anlı şanlı kapitalist demokrasiyi dikmiştir. sovyet halklarının beraber ve sosyalizmde yaşama istekleri ise yoksayıldı:

    "tüm sscb'de kayıtlı seçmen sayısına göre referanduma katılım oranı % 80 gibi yüksek bir oranda gerçekleşti. bunlardan 113 milyon küsur oy, yani % 76,4 yukarıdaki soruya evet dedi, % 21,7 hayır oyu verdi, % 1,9'un oyu da geçersiz sayıldı. referandumun kısmen yapılabildiği cumhuriyetleri hariç tutarsak katılım % 75,2 ve evet oyları da % 71,3 oranında idi. yani kayıtlı seçmenin % 53.6'sı evet oyu vermişti. böylece her halükarda geçerli oyların üçte ikisinden fazlası ve kayıtlı seçmenin de mutlak çoğunluğu birlikten yana oy kullanmış oldu. oyların cumhuriyetlere göre dağılımı ise şöyleydi:

    en yüksek oranda evet oyu türki halkların çoğunlukta olduğu cumhuriyetler ve özerk cumhuriyetlerde verildi. evet oyları kazakistan'da % 94, özbekistan ve azerbaycan'da % 93, kırgızistan'da % 96, türkmenistan'da % 97 oranında idi. rusya federasyonu içindeki özerk cumhuriyetlerden tataristan'da bu oran % 87, başkurdistan'da % 85 oldu. yine nüfusu önemli miktarda türki halk içeren dağıstan'da evet oyları % 82 oranında idi. evet oylarının tüm rusya ortalamasının % 71 olduğu dikkate alınırsa türki halkların ortalamanın çok üstünde evet oyu verdikleri görülmektedir. işte bu sonuç bizim yerli faşistlerimizin suratına indirilmiş ağır bir tokattır; çünkü bizim faşistler yıllarca sscb'de “dış türkler”in rus ve komünist “zulmü” altında inledikleri yalanını yaydılar. oysa gerçekte bu halklar sscb'ye ruslardan ve ukraynalılardan daha yüksek oranda sahip çıktılar. en düşük katılım oranı ve en düşük evet oyu ise moskova ve leningrad'ta (şimdiki st. petersburg) görüldü. örneğin moskova'da katılım oranı % 67,9, evet oylarının oranı % 50,02 oldu. leningrad'ta ise bu oranlar sırasıyla % 64,9 ve % 50,5 şeklinde oldu." (kaynak: candan badem)
  • sosyalizme devam referandumu değil (zaten perestroyka ile ortada böyle birşey kalmamıştı) sovyetler birliği'nin egemen devletlerden oluşacak daha gevşek bir birlik* şeklinde yeniden organize edilmesini oylatan bir referandumdu. ağustos 1991'de rusya federasyonu ssc referandum sonucuna göre kurulması karar verilmiş yeni birliğin müzakerelerini bitirmiş imzayı atmışken, partinin/ordunun sscb'nin olduğu haliyle devamını isteyen kesimince yapılan başarısız darbe teşebbüsüyle proje çöpe atılmış, egemen devletlerden oluşacak birliğin en son aldığı şekil ancak bağımsız devletler topluluğu olmuştur.
    türki cumhuriyetlerin evet oyunun dorukta olmasıysa, sscb'ye duydukları ateşli inançtan değil referandum sonucu biraz daha özerklik kazanmalarından ve egemenliklerinin güçlenmesindendir kanaatindeyim ki 91 darbecilerinin amaçlarından biri de bu kopuşu engellemekti.
  • sovyet cumhuriyetlerinden estonya, letonya, litvanya, moldova, gürcistan ve ermenistan'ın katılmadığı referandum.
  • neredeyse halkın %80’i dağılmayı onaylamamıştır. buna rağmen sscb dağıldığında hiç kimsenin de neden sesini çıkarmadığını merak ediyorum.
hesabın var mı? giriş yap